Projekt nowej taryfy składany wraz z wnioskiem o skrócenie okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy, powinien spełniać wszystkie wymogi dotyczące sposobu określania taryf, wynikające z u.z.z.w. i rozporządzenia taryfowego.
W artykule „Taryfy: wniosek o skrócenie a kalkulacja nowych taryf” z listopada 2022 r., sygnalizowaliśmy problem związany z przyjętą przez organy regulacyjne koncepcją kalkulacji nowych taryf w procedurze skróceniowej.
Wskazaliśmy, iż organy wywodzą z treści art. 24j u.z.z.w., nakazującego stosować do postępowania skróceniowego przepisy art. 24b-24e i art. 24f ust. 1 u.z.z.w. „odpowiednio”, konkluzję, iż przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne składając wniosek o skrócenie czasu obowiązywania taryf, powinno nową taryfę skalkulować w oparciu o koszty ujęte w aktualnie obowiązującej taryfie zmieniając jedynie te koszty, które wynikają ze zdarzeń stanowiących uzasadnienie dla skrócenia taryf.
De facto zatem urealniane były jedynie wybrane pozycje kosztowe (najczęściej koszty energii elektrycznej czy koszty pracy), pozostałe zaś były do nowej taryfy automatycznie przenoszone z taryfy starej – skracanej (oczywiście dotyczy to okresów, które w obu taryfach się pokrywają).
W efekcie oczywiście nowe taryfy od samego początku nie zapewniały w znakomitej większości wypadków niezbędnych przychodów, co zmuszało przedsiębiorstwa do ponawiania co kilka miesięcy wniosków o skrócenie. Powstawało zatem zaklęte koło.
Wody Polskie choć niewątpliwie dostrzegły konsekwencje swojego stanowiska, nie zmieniły swojego podejścia. Co ciekawe w roku 2024 organy regulacyjne w niektórych postępowaniach wpadły we własną pułapkę. Okazało się bowiem, że w przedsiębiorstwach rosły koszty stanowiące podstawę skrócenia, ale inne koszty spadały w stosunku do tych ujętych w taryfach skracanych.
W sprawie stanowiącej podstawę wydania przez WSA w Warszawie wyroku z dnia 19 kwietna 2024 r. (sygn. akt V SA/Wa 2051/23) przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne zastosowało koncepcję kalkulacji nowych taryf w procedurze taryfowej, zgodną ze stanowiskiem Wód Polskich.
Pomimo to organ regulacyjny odmówił przedsiębiorstwu skrócenia taryf, a Prezes Wód Polskich, jako organ II instancji, decyzję tę podtrzymał. Spółka złożyła skargę do WSA w Warszawie, ten zaś, pomimo, iż przyznał przedsiębiorstwu rację co do tego, że organy błędnie zanegowały przedstawiony we wniosku sposób kalkulacji kosztów amortyzacji i zagospodarowania osadów, skargę oddalił.
Uczynił tak, ponieważ uznał, iż przedstawiona przez przedsiębiorstwo do zatwierdzenia taryfa była niezgodna z przepisami prawa, a mianowicie z art. 20 ust. 1 oraz ust. 4 pkt. 1 i 2 u.z.z.w. w zw. z § 6 ust. 1 pkt. 1 i 2 oraz § 7 ust. 1 rozporządzenia taryfowego, wobec określenia cen i stawek opłat za 1. i 2. okres obowiązywania taryfy w sposób sprzeczny z tymi przepisami.
Sąd wyjaśnił, iż jak wynika z uzasadnienia taryfy strona przyjęła, że wszystkie koszty, które nie są wymienione we wniosku o skrócenie okresu obowiązywania taryfy w pierwszym okresie nowej taryfy będą tożsame z kosztami drugiego okresu aktualnie obowiązującej taryfy, koszty z drugiego okresu nowej taryfy będą tożsame z kosztami trzeciego okresu aktualnie obowiązującej taryfy. Z przepisów u.z.z.w., a w szczególności z jej art. 24j regulującego tryb skrócenia okresu obowiązywania taryfy, nie wynika przyjęty przez przedsiębiorstwo sposób określenia cen i stawek opłat za 1. i 2. okres obowiązywania taryfy w oparciu o koszty na poziomie ustalonym w obowiązującej taryfie (zatwierdzonej na okres 3 lat decyzją organu regulacyjnego).
Ponieważ przepisy nie przewidują dla projektu nowej taryfy, przedkładanego wraz z wnioskiem o skrócenie okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy, odmiennych zasad jej określania, projekt ten powinien spełniać wszystkie wymogi dotyczącego sposobu określania taryf, wynikające z u.z.z.w.i rozporządzenia taryfowego. Z art. 20 ust. 1 oraz ust. 4 pkt. 1 i 2 u.z.z.w w zw. z § 6 ust. 1 pkt. 1 i 2 oraz § 7 ust. 1 rozporządzenia taryfowego wynika zaś jednoznacznie, że przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne określa taryfę na okres trzech lat na podstawie niezbędnych przychodów, które z kolei wylicza się w na podstawie kosztów: 1) poniesionych w okresie obrachunkowym poprzedzającym wprowadzenie nowej taryfy, ustalonych na podstawie ewidencji księgowej kosztów sporządzonej zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem planowanych zmian warunków ekonomicznych wpływających na poziom kosztów w latach obowiązywania taryfy; 2) wynikających z inwestycji modernizacyjno-rozwojowych, ochrony środowiska i korzystania z usług wodnych, ustalonych na podstawie wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych w okresie obrachunkowym poprzedzającym wprowadzenie nowej taryfy, uwzględnieniem zmian wynikających z planu w latach obowiązywania nowej taryfy.
Należy podkreślić, że taryfa zatwierdzana w trybie przewidzianym w art. 24j u.z.z.w. nie jest kontynuacją dotychczasowej taryfy, której czas obowiązywania skrócono, tylko nową taryfą, która w całości musi spełniać wymogi wynikające z u.z.z.w. i rozporządzenia taryfowego.
Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne nie ma też dowolności w sposobie określania taryfy, w tym w szczególności uwzględniania bądź nieuwzględniania przy jej ustalaniu poszczególnych kosztów, gdyż bezwzględnie obowiązujące przepisy u.z.z.w. i rozporządzenia taryfowego regulują tę kwestię w sposób szczegółowy i sztywny, odwołując się przy tym do przepisów o rachunkowości. W rozpoznawanej sprawie przedstawiony przez stronę projekt nowej taryfy został sporządzony w sposób niezgodny z przepisami, albowiem niezbędne przychody za 1. i 2. okres obowiązywania nowej taryfy zostały ustalone w oparciu o dane wynikające z dotychczasowej taryfy, a nie przy zastosowaniu kryteriów określonych przepisami prawa. Z powyższych względów prawidłowe są decyzje organu regulacyjnego oraz organu odwoławczego, odmawiające zatwierdzenia nowej taryfy, jakkolwiek błędne jest ich uzasadnienie.
Reasumując, WSA w Warszawie w omawianym wyroku z 19 kwietnia 2024 r. negując koncepcję Wód Polskich, w całości potwierdził słuszność tezy, którą zawarliśmy w tekście z listopada 2022 r. Napisaliśmy wtedy, że art. 24j ust. 1 u.z.z.w nakazuje stosować odpowiednio do postępowania skróceniowego jedynie normy art. 24b–24e i art. 24f ust. 1. Zatem resztę regulacji odnoszących się do wniosku taryfowego należy stosować wprost bez żadnych modyfikacji i zmian. Taką regulacją jest zaś przede wszystkim art. 20 u.z.z.w., z którego wynika które koszty i z jakiego okresu winny stanowić podstawę kalkulacji nowych taryf. Nie ma zatem aktualnie żadnych podstaw prawnych do modyfikowania samych zasad kalkulacji wniosku o zatwierdzenie nowych taryf składanego wraz z wnioskiem skróceniowym w stosunku do zasad kalkulacji obowiązujących przy kalkulacji „klasycznego” wniosku taryfowego. Przedsiębiorstwo wniosek ten winno oprzeć na danych dotyczących faktycznie poniesionych kosztów w okresie obrachunkowym, rozumianym zgodnie z normami rozporządzenia taryfowego i ująć te koszty w tabelach również w sposób wymagany przez rozporządzenie.
Czy cytowany wyrok zmieni stanowisko Wód Polskich? Zobaczymy. Wyciąganie takiego wniosku z samego faktu braku zaskarżenia przez organ skargą kasacyjną motywów rozstrzygnięcia wyroku WSA, byłoby chyba zbyt daleko idące.
