W ostatnim czasie, w artykułach pt. „Elektromobilność w przedsiębiorstwach wodociągowo-kanalizacyjnych” oraz „Elektromobilność a spółki komunalne w związkach i porozumieniach samorządowych” informowaliśmy o obowiązkach, jakie ustawodawca nałożył m.in. na spółki komunalne, na gruncie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych.
Przypomnijmy, że od 2020 r. jednostki samorządu terytorialnego (z wyłączeniem gmin i powiatów, których liczba mieszkańców nie przekracza 50 tysięcy) zobowiązane będą wykonywać lub zlecać wykonanie zadania publicznego jedynie tym podmiotom, których udział pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym we flocie pojazdów użytkowanych przy wykonywaniu tego zadania wynosi co najmniej 10%. Jednocześnie udział ten od 2025 r. winien wzrosnąć do 30%.
W tym zakresie niezwykle istotne jest zwrócenie uwagi na konsekwencje, jakie ustawodawca przewidział w przypadku niewypełnienia wskazanego obowiązku. Konsekwencje te określono w przepisie art. 76 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Przywołany przepis stanowi, iż:
„Umowy zawarte przez naczelny i centralny organ administracji państwowej z podmiotem zapewniającym obsługę gospodarczą w zakresie transportu oraz zawarte przez jednostki samorządu terytorialnego na wykonanie zadania publicznego, z wyłączeniem publicznego transportu zbiorowego, wygasają z dniem 31 grudnia 2019 r., jeżeli nie zapewniają wykorzystania pojazdów elektrycznych na poziomie określonym odpowiednio w art. 68 ust. 1 lub 3.” [podkr. własne].
Analiza zacytowanej normy zdaje się prowadzić do wniosku, że ustawodawca przewidział konsekwencje niewypełnienia obowiązku wyłącznie w przypadku, gdy zlecenie wykonania zadania publicznego przez jednostkę samorządu terytorialnego odbywa się w drodze umowy zawartej przez tę jednostkę z określonym podmiotem (np. spółką komunalną, w tym spółką wodociągowo-kanalizacyjną).
Jednocześnie, wydaje się, że ustawodawca nie przewidział sankcji w postaci wygaśnięcia możliwości realizacji określonego zadania publicznego przez spółkę komunalną w przypadku, gdy analizowany obowiązek nie zostanie wypełniony przez podmiot (spółkę komunalną) realizującą zadanie publiczne na innej podstawie niż umowa zawarta z jednostką samorządu terytorialnego.
Trudno taki stan rzeczy uznać za przejaw konsekwentnej, racjonalnej polityki. Ustawodawca nie dostrzegł po prostu na etapie tworzenia prawa, iż pewna pula zadań publicznych jest realizowanych przez spółki komunalne nie na podstawie umowy zawartej z gminami ale w innym reżimie.
Dotyczy to zwłaszcza tych zadań, gdzie bezpośrednimi płatnikami są odbiorcy usług, a „zlecenie” przez gminę zadania spółce polega po prostu na utworzeniu tej spółki i wyposażeniu jej w majątek dający monopol na całym lub na części rynku. Taka sytuacja ma miejsce właśnie w przypadku działalności wodociągowo – kanalizacyjnej, czy choćby ciepłowniczej.
W takich wypadkach sankcja wynikająca z art. 76 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych wydaje się nie do zastosowania.
Oczywiście tego typu spółki również zawierają umowy z gminami, tak w zakresie swojej działalności podstawowej (np. dostawy wody do nieruchomości gminnych), jak na różnego rodzaju usługi dodatkowe (dotyczące np. utrzymania kanalizacji deszczowej). Tego typu umowy będą podlegały sankcji z art. 76 ustawy, co zresztą może doprowadzić do sytuacji dalece niepożądanych, a przy tym również nieprzewidzianych przez ustawodawcę. Czy bowiem na pewno wolą ustawodawcy było, by ze względu na niewypełnienie przez spółkę wodociągowo – kanalizacyjną obowiązku zapewnienia odpowiedniego udziału pojazdów elektrycznych we flocie, automatycznie uległy rozwiązaniu umowy na dostawy wody do gminnych budynków użyteczności publicznej w tym żłobków, szkół i przedszkoli?
Na marginesie niniejszych rozważań warto zauważyć, że analizowany przepis art. 76 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych w najbliższym czasie najprawdopodobniej będzie nowelizowany (takie sygnały docierają ze strony Ministerstwa Energii). Nie został on bowiem dostosowany do nowego brzmienia przepisu art. 68 ust. 3 tej ustawy nadanego mu z dniem 1 stycznia 2019 r. mocą ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw. Przypomnijmy, że z tym dniem przepis art. 68 ust. 3 ustawy został złagodzony w ten sposób, że obowiązek w nim wyrażony będzie spełniony również wtedy, gdy we flocie użytkowanych pojazdów znajdą się pojazdy napędzane gazem ziemnym (przed tym dniem przepis ten stanowił wyłącznie o pojazdach elektrycznych). W przepisie art. 76 ustawy jest natomiast w dalszym ciągu mowa wyłącznie o pojazdach elektrycznych. Co więcej, ze strony Ministerstwa Energii coraz częściej docierają sygnały, że być może również termin wejścia w życie obowiązku określonego w przepisie art. 68 ust. 3 ustawy (tj. dzień 1 stycznia 2020 r.) zostanie przesunięty co najmniej o rok.
O wszystkich pojawiających się nowościach w powyższym zakresie będziemy na bieżąco informować na łamach naszego serwisu.
