Praktyka obciążania odbiorców usług kosztami związanymi z przyłączeniem nieruchomości do sieci od lat budziła wiele kontrowersji. Nowe regulacje w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków teoretycznie miały rozwiać wątpliwości. Jak się jednak okazuje, nadal niektóre koszty związane z włączeniem do sieci wodociągowej są dyskusyjne.
Kto powinien ponieść koszt tzw. wcinki, która bezpośrednio umożliwia przyłączenie do sieci? Odbiorca usług? Czy przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne? Z tymi pytaniami od zawsze zmagały się przedsiębiorstwa, a także Prezes UOKiK oraz Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wydawać by się mogło, że dodany ostatnio w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków art. 19a ust. 10 w końcu uciął spekulacje dotyczące tego, kto i za co jest odpowiedzialny przyłączając nieruchomość do sieci wodociągowej. Zgodnie z tym przepisem:
„Nie pobiera się opłat za:
- wydanie warunków przyłączenia do sieci, a także za ich zmianę, aktualizację lub przeniesienie na inny podmiot;
- odbiór przyłącza wodociągowego lub przyłącza kanalizacyjnego przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, a także za włączenie przyłącza wodociągowego lub przyłącza kanalizacyjnego do sieci wodociągowej albo kanalizacyjnej oraz za inne zezwolenia z tym związane.”
Brzmienie przepisu jest o tyle nieprecyzyjne, że jest w nim mowa o „opłacie za włączenie” nie zaś o kosztach urządzeń służących włączeniu przyłącza do sieci. Ta nieprecyzyjność teoretycznie mogłaby przemawiać za tym, że koszty zainstalowania takich urządzeń jak nawiertka i trójnik nie mieszczą się pojęciu opłaty za włączenie, a więc można je pobierać od odbiorców usług. Czy takie twierdzenie jest jednak uprawnione? Bynajmniej. Jeszcze przed wprowadzeniem art. 19a ust. 10 sądy wyraźnie wskazywały, że obciążanie odbiorców usług kosztami tzw. wcinki jest bezpodstawne (orzecznictwo w tym zakresie omawialiśmy w artykule "Wcinka wyłącznie na koszt przedsiębiorstwa" oraz artykule "Wpięcie do sieci na koszt odbiorcy usług – SOKiK zmienia stanowisko?") Wydaje się zatem, że przepis art. 19a ust. 10 należy interpretować w taki sposób, że stanowi on jedynie potwierdzenie tego, iż praktyka pobierania jakichkolwiek opłat za przyłączenie do sieci – w tym kosztów wcinki – była i jest niedopuszczalna.
Jak zatem w świetle powyższych spostrzeżeń kwalifikować zasuwy, które nie są zintegrowane z nawiertką lub trójnikiem? Czy są one elementem przyłącza i koszt ich montażu powinien ponieść odbiorca usług? I tutaj, podążając za poglądami orzecznictwa, odpowiedź musi być przecząca.
Po pierwsze, skoro orzecznictwo (por. np. wyrok Sąd Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 2019 r. sygn. akt VII AGa 1747/18) uznaje, że definicja legalna przyłącza wodociągowego zawarta w art. 2 pkt 6 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nie definiuje wcinki jako części składowej przyłącza, to tym bardziej jako element składowy przyłącza wodociągowego nie może zostać zakwalifikowana zasuwa. Nawet gdyby zasuwa została zainstalowana dalej na przyłączu wodociągowym (np. już w obrębie nieruchomości obiorcy usług), to i tak w świetle poglądów orzecznictwa nie może zostać uznana za element przyłącza, bowiem takim elementem może być jedynie odcinek przewodu.
Po drugie, pod względem funkcjonalnym zasuwa przede wszystkim służy przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu, a nie odbiorcy usług. Wszakże to dzięki zasuwie przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne w przypadku spełnienia przesłanek określonych w art. 8 ust. 1 ustawy jest w stanie odciąć dostawy wody konkretnemu odbiorcy usług.
Po trzecie, władztwo nad zasuwą sprawuje wyłącznie przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, bowiem w praktyce tylko ono, niezależnie od przyczyn, może dokonać odcięcia dostaw.
Podsumowując, zarówno aktualnie obowiązujące przepisy, jak również dotychczasowe orzecznictwo prowadzą do jednego wniosku: pobierania przez przedsiębiorstwa jakichkolwiek opłat związanych z przyłączeniem do sieci, w tym również przerzucanie na odbiorców usług kosztów instalcji wcinki i zasuw jest bezpodstawne.
