Z uwagi na skargi składane do sądów administracyjnych od decyzji Wód Polskich w przedmiocie ustalenia opłat za usługi wodne za pobór wód, od początku lipca bieżącego roku publikowane są kolejne wyroki rozstrzygające wątpliwości, które branża wodociągowo-kanalizacyjna zgłaszała już na etapie prac legislacyjnych.
Przypomnijmy, osią sporu pomiędzy Wodami Polskimi a przedsiębiorstwami wodociągowo-kanalizacyjnym jest interpretacja art. 271 ust. 2 Prawa wodnego. Zgodnie z przywołanym przepisem:
art. 271 ust. 2. Wysokość opłaty stałej za pobór wód podziemnych ustala się jako iloczyn jednostkowej stawki opłaty, czasu wyrażonego w dniach i maksymalnej ilości wody podziemnej wyrażonej w m3/s, która może być pobrana na podstawie pozwolenia wodnoprawnego albo pozwolenia zintegrowanego, z uwzględnieniem stosunku ilości wody podziemnej, która może być pobrana na podstawie tych pozwoleń, do dostępnych zasobów wód podziemnych.
W treści pozwoleń wodnoprawnych posiadanych przez przedsiębiorstwa co do zasady wskazywane są trzy poziomy maksymalnych poborów wody - odpowiednio godzinowy, dobowy oraz roczny (tzw. Qmax). W ocenie organów, właściwym poziomem maksymalnym poboru wody, branym pod uwagę przy ustalaniu opłat stałych jest ten, który po przeliczeniu na m3/s zezwala na najwyższy poziom poboru wody na sekundę. Zwykle takim Qmax był maksymalny godzinowy pobór wody.
Zdaniem przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych właściwym poziomem Qmax, który winien być brany pod uwagę jest maksymalny roczny poziom poboru wody, co wynika z tego, że opłata stała jest określana w wymiarze rocznym (art. 271 ust. 1 Prawa wodnego).
Wyżej wskazane wątpliwości rozstrzygnął w ostatnim czasie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, który w wyroku z dnia 28 czerwca 2018 r. (sygn. akt II SA/Gd 287/18) uchylił zaskarżoną decyzję Dyrektora Zarządu Zlewni Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie i zajął dość jednoznaczne stanowisko w sprawie. W uzasadnieniu przywołanego orzeczenia czytamy, że:
...zastosowanie parametru poboru godzinowego i rocznego prowadzi do uzyskania dwóch różnych wysokości opłaty stałej. Przy zastosowaniu wskaźnika godzinowego wynik ten jest wyższy, profiskalny, mniej korzystny dla skarżącej Spółki niż przy użyciu wskaźnika rocznego, który odzwierciedla maksymalny roczny pobór wód podziemnych. (...) W takich okolicznościach, jeśli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku, w szczególności o charakterze daniny publicznej, organ administracji zobowiązany jest przyjąć taką wykładnię, która jest korzystna dla strony.
(...) Powyższa analiza doprowadziła Sąd do wniosku, że organ administracji wodnej, wykorzystując do ustalenia opłaty stałej za pobór wód podziemnych maksymalny godzinowy wskaźnik tego poboru (...) nie rozstrzygnął wątpliwości interpretacyjnych przepisu art. 271 ust. 2 Prawa wodnego na korzyść strony zobowiązanej do wniesienia opłaty, i przyjął wynik nieodzwierciedlający kosztów rzeczywistego, dopuszczalnego dla strony leganie poboru wód w skali roku.
W konsekwencji należało stwierdzić, że w niniejszej sprawie doszło do wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, tj. art. 7a § 1 k.p.a., co doprowadziło do naruszenia przepisu art. 271 ust. 2 Prawa wodnego poprzez ustalenie rocznej opłaty stałej w wysokości nieadekwatnej do dopuszczalnej rocznej wielkości poboru wód podziemnych.
Tożsame stanowisko przyjął również w wyroku z dnia 17 lipca 2018 r. Wojewódzkich Sąd Administracyjny w Krakowie (sygn. akt II SA/Kr 776/18). Oba orzeczenia są jeszcze nieprawomocne.
