Od 1 stycznia 2019 r. obowiązuje uchwalona przez Sejm pod koniec grudnia 2018 r. nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym, która przełożyć się ma na ceny energii elektrycznej dla finalnych odbiorców, w tym przedsiębiorstw wodociągowo - kanalizacyjnych. Ministerstwo Energii zapewnia, że dzięki zaproponowanym rozwiązaniom w ustawie, która m.in. obniża akcyzę na energię elektryczną, rachunki za energię dla odbiorców pozostaną na tym samym poziomie, co w 2018 r.
Jak wyjaśnia Ministerstwo Energii, przyjęta nowelizacja pozwoli ustabilizować ceny energii elektrycznej w 2019 r. Ustawa wprowadza obniżenie podatku akcyzowego na energię elektryczną z 20 zł/MWh do 5 zł/MWh oraz obniżenie stawek opłaty przejściowej dla wszystkich odbiorców energii elektrycznej o 95%. W zakresie dystrybucji energii elektrycznej ustawa przewiduje nakaz określenia cen i stawek opłat brutto na 2019 r. w wysokości nie wyższej niż te, które były stosowane 31 grudnia 2018 r., uwzględniając zmniejszenie stawek opłaty przejściowej. Sprzedawcy energii są z kolei zobowiązani do określenia cen w wysokości nie wyższej niż ceny stosowane w dniu 30 czerwca 2018 r., uwzględniając nową stawkę podatku akcyzowego.
Nowelizacja przewiduje również bezpośredni zwrot utraconego przychodu spółek obrotu (na ten cel zaplanowano ok. 4 mld zł) oraz przeznaczenie ok. 1 mld zł na inwestycje prośrodowiskowe, dzięki którym zmniejszy się emisyjność naszej gospodarki.
Umowy zawarte po 30 czerwca 2018 r.
Ustawodawca nałożył obowiązek obniżenia cen energii elektrycznej na sprzedawców energii elektrycznej, którzy zawarli po 30 czerwca 2018 r. z odbiorcami końcowymi umowy sprzedaży energii:
- z ceną wyższą niż wynikająca z ostatnio obowiązującej umowy (w przypadku przedłużenia umowy z obecnym dostawcą), albo
- z ceną wyższą niż wskazana w taryfie lub cenniku energii elektrycznej stosowanej 30 czerwca 2018 r. (w przypadku zmiany przez odbiorcę sprzedawcy energii elektrycznej).
Co przy tym istotne, spółki energetyczne mają za zadanie wprowadzić zmiany warunków umów w terminie do 1 kwietnia 2019 r. (z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2019 r.). Zmiany warunków umów nastąpić mają poprzez zmianę ceny energii na cenę nie wyższą niż wskazana w taryfie lub cenniku energii elektrycznej na dzień 30 czerwca 2018 r., a nie w ostatnio obowiązującej umowie.
Przykładowo, jeżeli w oparciu o poprzednią umowę odbiorca energii elektrycznej płacił 250 zł/MWh, cena prądu wedle stawek zawartych w taryfie lub cenniku w dniu 30 czerwca 2018 r. wynosiła 400 zł/MWh, a odbiorca dziś (na podstawie „nowej” umowy) opłaca rachunki na poziomie 800 zł/MWh, to na skutek nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym powinien płacić nie więcej niż 400 zł/MWh, a nie tyle ile przewidywała jego „stara” umowa.
Jeśli umowa zawarta ze sprzedawcą energii na 2019 r. jest mniej korzystna niż ceny i stawki ujęte w taryfach na dzień 30 czerwca 2018 r., powinna ona zostać zmieniona. Zmiana nie nastąpi jednak przez automatyczne (z mocy prawa) przywrócenie poprzednio obowiązujących cen i opłat – sprzedawca energii elektrycznej ma jedynie obowiązek zmiany ceny na nie wyższą niż ta zawarta w taryfie lub cenniku energii na dzień 30 czerwca 2018 r.
Problematyczne przypadki
Uzyskanie korzystniejszych cen i opłat może okazać się utrudnione dla odbiorców, którzy indywidualnie negocjowali swoje umowy bądź jednostek samorządu terytorialnego, które dokonały już zakupu energii elektrycznej w trybach ustawy prawo o zamówieniach publicznych. Wydaje się jednak, że podstawy do zmiany takich umów można poszukiwać w art. 144 PZP.
Nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym rodzi nadto wątpliwość czy z ustawowej obniżki cen prądu skorzystają podmioty, które zawarły umowy na sprzedaż energii elektrycznej przed 30 czerwca 2018 r. Przedsiębiorcy, którzy zawarli umowy przed tą datą mogą zastanowić się nad wniesieniem do sądu pozwu o ustalenie, czy podwyższenie ceny rzeczywiście było skuteczne.
W efekcie przedsiębiorstwa, w tym przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, będą musiały zweryfikować swoje położenie w oparciu o cennik sprzedawcy energii elektrycznej obowiązujący 30 czerwca 2018 r. Zamrożone ceny energii elektrycznej znajdą jednak zastosowanie do umów na sprzedaż prądu, które dopiero zostaną zawarte.
Konieczna dobra wola firm energetycznych?
W praktyce dobra wola spółek energetycznych we wprowadzeniu obniżek cen prądu będzie kluczowa – muszą one bowiem zawrzeć ze swoimi klientami stosowne porozumienia (do momentu aneksowania umów, odbiorcy powinni regulować wyższe rachunku za prąd). Nie wiadomo przy tym w jaki sposób podmioty, które teraz już powinny płacić niższą cenę za prąd, otrzymają zwrot.
Sprzedawcy energii nie powinni uchylać się przed realizacją nałożonego ustawą obowiązku, ponieważ w przeciwnym razie grozić im będą kary w wysokości do 5% przychodu w poprzednim roku podatkowym. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może potraktować jako naruszenie, skutkujące nałożeniem kary, zastosowanie niewłaściwej ceny lub stawki w danej jednostce czasu.
Warto przy tym mieć na uwadze, że nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym ma zahamować wzrost cen prądu jedynie w 2019 r. Z tego względu w kolejnych latach odbiorcy energii elektrycznej winni liczyć się ze wzrostem cen.
Podsumowując, firmy energetyczne mają za zadanie samodzielnie wyjść z inicjatywą zmian umów na sprzedaż energii elektrycznej. Dostosowanie cen prądu do obowiązujących przepisów powinno nastąpić poprzez aneksowanie umów, w terminie do 1 kwietnia 2019 r. i wymaga zweryfikowania cen obowiązujących w taryfach i cennikach sprzedawców energii na dzień 30 czerwca 2018 r.
Należy również zauważyć, że Ministerstwo Energii prezentuje stanowisko, iż rozwiązania wprowadzone odnośnie cen energii nie są pomocą publiczną, ponieważ oddziałują na wszystkie podmioty na rynku energii elektrycznej, ustawa nie zmienia zasad rynku konkurencyjnego oraz jest zgodna z prawem Unii Europejskiej. Zgodnie z punktem widzenia Ministerstwa energia jest towarem używanym bez wyjątku we wszystkich sektorach gospodarki oraz przez odbiorców indywidualnych. Ustawa nie zmienia również w żaden sposób zasad rynku konkurencyjnego, jeśli chodzi o sprzedaż energii elektrycznej na rynku giełdowym.
