Przelewy burzowe – najpierw ustalenie, potem pozwolenie

1 stycznia br. weszły w życie kolejne istotne dla sektora wodociągowo-kanalizacyjnego zmiany prawa wprowadzone ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. o rewitalizacji rzeki Odry. O nowelizacji informowaliśmy obszernie w artykule pt. „Opłaty za zrzuty z przelewów burzowych – zmiany w Prawie wodnym”. Pod koniec ubiegłego roku dyskusje branżowe zdominował właśnie temat opłat. Aktualnie żywo analizowane są kwestie pozwoleń wodnoprawnych, zwłaszcza tych dotyczących przelewów burzowych.

Przypomnijmy, zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o rewitalizacji rzeki Odry, zakłady wprowadzające ścieki do wód lub ziemi są obowiązane do dnia 1 lipca 2024 r. wystąpić z wnioskiem o zmianę pozwoleń przez uzupełnienie ich warunków w zakresie wprowadzania ścieków z przelewów burzowych kanalizacji ogólnospławnej.

W przypadku niezłożenia wniosku w wyznaczonym terminie, właściwe organy będą wzywać do dopełnienia obowiązku przewidzianego ustawą, a dotychczasowe pozwolenia wodnoprawne wygasną po upływie okresu na jakie zostały wydane, najpóźniej jednak dnia 1 stycznia 2026 r.

Autorzy projektu ustawy jasno wskazali na cel takiej regulacji: Obecnie występują przypadki udzielania odrębnych pozwoleń na wprowadzanie ścieków przelewami burzowymi, mimo że działanie to stanowi integralną część usługi wodnej polegającej na wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi i ma na celu zabezpieczenie oczyszczalni ścieków przed przeciążeniem hydraulicznym. Zasadne jest zatem usunięcie z obrotu prawnego obowiązujących pozwoleń na wprowadzanie ścieków przelewami burzowymi i rozszerzenie zakresu wydawanych pozwoleń wodnoprawnych na wprowadzanie oczyszczonych ścieków o warunki dotyczące funkcjonowania przelewów burzowych.

Powyższe intencje potwierdzają zresztą pracownicy poszczególnych Zarządów Zlewni PGW Wody Polskie, którzy w rozmowach przyznają, iż głównym celem organów będzie doprowadzenie do uporządkowania systemu pozwoleń związanych z funkcjonowaniem infrastruktury kanalizacyjnej, zwłaszcza przelewów burzowych.

W efekcie nowe regulacje stały się impulsem do przeglądu posiadanych przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne pozwoleń wodnoprawnych, a tam gdzie ich brakuje – podjęcia kroków celem uzyskania wymaganych decyzji.

W przypadku przelewów burzowych procedura uzyskania pozwoleń może okazać się jednak kłopotliwa już na samym starcie. Dlaczego?

Przedstawiciele organów zwracają uwagę na art. 80 Prawa wodnego, w świetle którego: Dopuszcza się wprowadzanie do wód lub do ziemi wód opadowych lub roztopowych z przelewów kanalizacji deszczowej lub ścieków z przelewów burzowych komunalnej kanalizacji ogólnospławnej na warunkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 2, o ile właściwy organ Wód Polskich ustali, w drodze decyzji, że takie dopuszczenie nie koliduje z celami środowiskowymi dla wód lub wymaganiami jakościowymi dla wód.

W ocenie organów przywołany przepis nakłada na podmioty chcące legalnie eksploatować przelewy burzowe obowiązek uprzedniego (przed wydaniem nowego pozwolenia wodnoprawnego) uzyskania „ustalenia” w drodze decyzji administracyjnej. Jej brak zamierzają zaś uznawać za brak formalny wniosku o wydanie takiego pozwolenia.

Jak się wydaje taki sposób działania znajduje oparcie w orzecznictwie i to nawet tym najnowszym. Przykładowo, w wyroku z dnia 14 listopada 2023 r. (sygn. akt II SA/Kr 1053/23) WSA w Krakowie wskazał, że: „w myśl art. 80 Prawa wodnego wprowadzanie do wód lub do ziemi wód opadowych lub roztopowych z przelewów kanalizacji deszczowej lub ścieków z przelewów burzowych komunalnej kanalizacji ogólnospławnej jest dopuszczalne, o ile właściwy organ Wód Polskich ustali, w drodze decyzji, że takie dopuszczenie nie koliduje z celami środowiskowymi dla wód lub wymaganiami jakościowymi dla wód. Nie oznacza to, że działanie takie może być prowadzone bez pozwolenia wodnoprawnego – wymaga ono uzyskania obydwu wymienionych decyzji, przy czym udzielenie pozwolenia wodnoprawnego powinno być poprzedzone uzyskaniem decyzji, o której mowa w art. 80 ustawy.”

Mając to na uwadze, w sytuacji gdy podmiot posiada przelew burzowy i nie legitymuje się pozwoleniem wodnoprawnym, winien w pierwszej kolejności uzyskać ustalenie w formie decyzji z art. 80 Prawa wodnego, a dopiero następnie ubiegać się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego.

W tym kontekście interesujące proceduralnie mogą okazać się te przypadki, gdy dla danego przelewu burzowego przedsiębiorstwa posiadają pozwolenie wodnoprawne, ale wydane przed 1 stycznia 2018 r. (data wejścia w życie nowego Prawa wodnego). Zgodnie bowiem ze stanem prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2017 r., analizowanego „ustalenia” dokonywał organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego. I jak wskazują komentujący, następowało to w samym pozwoleniu (zob. m.in. Z. Bukowski [w:] Prawo wodne. Komentarz, red. B. Rakoczy, Warszawa 2013). W takiej sytuacji każdorazowo należałoby zatem z ostrożności badać treść pozwolenia.