Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne pobierają wode na dwa cele. Prowadząc działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę dokonują ujmowania, uzdatniania i dostarczania wody. Tylko część tej działalności mieści się w pojęciu zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Naczelny Sąd Administracyjny w kolejnych wyrokach w sposób konsekwentny dokonuje wykładni przepisów regulujących problematykę uiszczania opłat za usługi wodne - pobór wód. Wydaje się zatem, że można mówić już o jednolitej linii orzeczniczej.
Prawidłowa wysokość stawki służącej wyliczeniu opłaty zmiennej za pobór wód wielokrotnie była już przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. Również na blogu omawialiśmy rozbieżności w orzecznictwie w różnych częściach kraju, stanowisko prezentowane przez Wody Polskie oraz przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne (Cele poboru wody - rozbieżności w orzecznictwie?). Brak jednoznacznego kierunku interpretacji rozporządzenia w sprawie jednostkowych stawek opłat za usługi wodne powodował istotne problemy praktyczne, w tym zwłaszcza związane z prawidłowym różnicowaniem ceny za dostarczoną odbiorcom usług wodę. Jak się jednak wydaje, w najnowszym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego zarysowała się już jednolita ocena sposobu ustalania tych opłat.
W wyroku z dnia 4 kwietnia 2024 roku Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt: III OSK 3464/21) uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 10 lipca 2020 roku (sygn. akt II SA/Gl 319/20). Jak informowlaiśmy w artykule pt. Cele poboru wody - kolejne wyroki sądów, gliwicki sąd administracyjny prezentował stanowisko, że przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne może pobierać wodę wyłącznie w celu realizacji zadań własnych gminy w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę ludności przeznaczoną do spożycia przez ludzi. W ocenie tego sądu jedynym celem, na który przedsiębiorstwo pobiera wodę jest cel określony w §5 ust. 1 pkt 40 rozporządzenia w sprawie jednostkowych stawek opłat za usługi wodne, a wysokość opłaty zmiennej powinna zostać ustalona z uwzględnieniem najniższej stawki za pobór wód podziemnych wynoszącej 0,068 zł za 1 m3wody.
Takie samo stanowisko prezentowała część przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych argumentując, że ogół pobieranej przez nie wody jest uzdatniany w taki sposób, aby spełniał takie same normy dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi i jest dostarczany odbiorcom przy pomocy tej samej sieci wodociągowej.
Z takim poglądem nie zgodził się organ regulacyjny, który naliczając opłatę zmienną zastosował dwie stawki: 0,115 zł za 1m3 wody pobranej na cel określony w §5 ust. 1 pkt 27 rozporządzenia (pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody) oraz 0,068 zł za 1m3 wody pobranej na cel określony w §5 ust. 1 pkt 40 rozporządzenia (realizacja zadań własnych gminy w zakresie zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi). W ocenie organu, do tego pierwszego celu zaliczyć należy ilość wód podziemnych pobranych w celu zaopatrzenia wszystkich innych niż gospodarstwa domowe podmiotów, tj. podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, rolniczą lub podmiotów publicznych, dla których woda dostarczana jest przede wszystkim do celów prowadzenia działalności.
Naczelny Sąd Administracyjny przychylił się do interpretacji organu. W powołanym wyroku zauważył, że:
„Z powołanych wyżej przepisów wynika zatem jednoznacznie, że przedsiębiorstwo wodociągowe prowadząc działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę dokonuje ujmowania, uzdatniania i dostarczania wody. Jednak tylko część tej działalności mieści się w pojęciu zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczonej do spożycia przez ludzi. (…). Oznacza to, że niższe stawki z § 5 pkt 40 rozporządzenia mogą być zastosowane wyłącznie w wąskim zakresie, w którym gminy (lub działające w jej imieniu i na jej rzecz przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne) realizują zadania własne polegające na zbiorowym zaopatrzeniu ludności w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi. (…).Nie kwestionując stanowiska spółki, że spółka prowadzi tylko jedną formę poboru wody, w ramach jednego procesu technologicznego, to jednak mając na uwadze powyższe regulacje należy stwierdzić, że różny jest cel "wykorzystania" tej wody i w konsekwencji różna powinna być stawka opłaty zmiennej”
Identyczne stanowisko jest prezentowane już w kilkunastu orzeczeniach wydanych przez Naczelny Sąd Administracyjny od początku 2023 roku.
Dla porządku należy zwrócić uwagę, że od 1 stycznia 2024 roku obowiązuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 października 2023 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za usługi wodne, w którym stawka za pobór wód podziemnych do celów realizacji zadań własnych gminy w zakresie zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi została określona w §5 ust. 1 pkt 41 (odpowiada dotychczasowemu §5 ust. 1 pkt 40 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 roku).
