Status dużego przedsiębiorcy wiąże się z określonymi obowiązkami przy sporządzaniu umów z podmiotami gospodarczymi. Warto zatem wiedzieć, czy spółki komunalne mogą zostać uznane za dużego przedsiębiorcę i tym samym być obowiązane do złożenia drugiej stronie transakcji handlowej oświadczenia o posiadaniu takiego statusu. Niewypełnienie obowiązków może wiązać się z karą grzywny.
Zgodnie z art. 4c ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (dalej jako „Ustawa”) „Dłużnik będący dużym przedsiębiorcą składa drugiej stronie transakcji handlowej oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Oświadczenie składa się w formie, w jakiej jest zawierana transakcja handlowa, najpóźniej w momencie jej zawarcia”. Niewypełnienie obowiązku dotyczącego złożenia oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy obwarowane jest karą grzywny w wysokości od 20 do 5.000 zł (art. 13za Ustawy).
W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie sformułowane w tytule należy rozważyć, czy spółki komunalne posiadają status dużego przedsiębiorcy. I tak, Ustawa definiując mikro, małego i średniego przedsiębiorcę odwołuje się do załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i art. 108 Traktatu (dalej jako „Rozporządzenie”), określając jednocześnie, że duży przedsiębiorca to przedsiębiorca, który nie jest miko, małym ani średnim przedsiębiorcą (art. 4 pkt 4 i 5 Ustawy).
Zgodnie natomiast z załącznikiem I do Rozporządzenia „Poza przypadkami określonymi w ust. 2 akapit drugi przedsiębiorstwa nie można uznać za małe lub średnie przedsiębiorstwo, jeżeli 25 % lub więcej kapitału lub praw głosu kontroluje bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie, co najmniej jeden organ publiczny” (art. 3 ust. 4 załącznika I do Rozporządzenia). Z uwagi na fakt, że jednostki samorządu terytorialnego uważa się za organ/władzę publiczną zacytowany przepis oznacza, że spółki komunalne należy zasadniczo zaliczyć do grona dużych przedsiębiorców, jeżeli jednostki samorządu terytorialnego posiadają 25% lub więcej kapitału zakładowego lub praw do głosowania na zgromadzeniu wspólników lub walnym zgromadzeniu w spółce. Wyjątek będą stanowiły spółki komunalne, w których będą uczestniczyły j.s.t. z rocznym budżetem poniżej 10 milionów EUR oraz liczbą mieszkańców poniżej 5 000 i jednocześnie nie będą spełnione kryteria, o których mowa w art. 3 ust. 3 załącznika I do Rozporządzenia (tj. przesłanki wystąpienia przedsiębiorstw powiązanych) – do nich będzie się bowiem odnosił wyjątek, o którym mowa na początku art. 3 ust. 4 załącznika I do Rozporządzenia (tj. „Poza przypadkami określonymi w ust. 2 akapit (…)”). Takie spółki komunalne podlegają kwalifikacji na podstawie standardowych kryteriów (tj. liczby zatrudnionych pracowników, wysokości obrotów i sumy bilansowej).
Z dokonanej analizy wynika, że większość spółek komunalnych posiada status dużego przedsiębiorcy, w związku z czym są zobligowane do składania oświadczenia, o których mowa w art. 4c Ustawy, o ile w ramach transakcji handlowej są dłużnikami świadczenia pieniężnego. Obowiązek ten – w uproszczeniu – nie będzie dotyczył spółek komunalnych, które (i) spełniają kryteria dla mikroprzedsiębiorcy, małego albo średniego przedsiębiorcy odnoszące się do stanu zatrudnienia oraz wysokości obrotów i sumy bilansowej, o ile jednocześnie (ii) udział jednostki samorządu terytorialnego jest nie większy niż 50% oraz (iii) budżet tej jednostki nie przekracza rocznie kwoty 10.000.000 EUR, a także (iv) liczba jej mieszkańców nie przekracza 5.000.
Podkreślić w tym miejscu należy, że obowiązek składania oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy dotyczy wyłącznie transakcji handlowych (art. 4 pkt 1 w zw. z art. 2 Ustawy), a więc nie dotyczy umów zawieranych przez spółki komunalne z konsumentami. Spółki komunalne mogą wypełnić wspomniany wymóg poprzez zamieszczenie w umowie stosownej klauzuli informacyjnej. W tym kontekście należy zaznaczyć, że oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy należy złożyć w tożsamej formie w jakiej jest zawierana transakcja handlowa (np. w formie pisemnej) i najpóźniej w momencie jej zawarcia.
Na zakończenie warto podkreślić, że spółki komunalne na tle Ustawy posiadają również status podmiotu publicznego (art. 4 pkt 2 Ustawy w zw. z art. 4 pkt 3 Prawa zamówień publicznych), z czym wiąże się obowiązek stosowania przez spółki komunalne jako dłużników terminów zapłaty nie dłuższych niż 30 dni, liczonych od dnia doręczenia spółce faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi (art. 8 ust. 1 i 2 oraz art.13 ust. 2 pkt 3 Ustawy).
