Zgodnie z art. 3 ust 2 u.z.z.w. w razie wspólnego wykonywania przez gminy zadania własnego z zakresu zbiorowego zaopatrzenie w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, określone w przywołanej ustawie prawa i obowiązki organów gminy wykonują odpowiednio właściwe organy związku międzygminnego albo gminy wskazanej w porozumieniu międzygminnym.
W razie zatem podjęcia przez gminę decyzji o przystąpieniu do związku albo zawarciu porozumienia, mamy do czynienia z przeniesieniem na tenże związek międzygminny albo gminę wskazaną w porozumieniu międzygminnym, kompetencji publicznoprawnych przysługujących gminie i odpowiedzialności publicznoprawnej za realizację zadania własnego.
Choć publicznoprawne formy współdziałania gmin przewidziane w przepisach u.s.g. tj. związek międzygminny i porozumienie międzygminne mają zupełnie inny charakter prawny, w obu wypadkach dochodzi do transferu publicznoprawnej odpowiedzialności za realizację przekazywanego zadania.
Związek jako odrębny od gmin podmiot, posiadający osobowość prawną (art. 65 ust 2 u.s.g.), jest tworzony w celu wspólnego wykonywania przez gminy zadań publicznych (art. 64 ust 1 u.s.g.). Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu związku (art. 64 ust 3 u.s.g.). Co istotne, związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. (art. 65 ust 1 u.s.g.).
Również treścią porozumienia międzygminnego jest powierzenie przez jedną albo większą liczbę gmin określonych zadań publicznych, gminie wskazanej w porozumieniu. W tej sytuacji nie powstaje odrębny od gmin podmiot prawny, ale gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania (art. 74 ust 1 i 2 u.s.g.).
W praktyce okazuje się, że zasady składania wniosków taryfowych przez przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjne działające na terenie objętym porozumieniem międzygminnym albo na terenie funkcjonowania związku międzygminnego wywołują sporo problemów.
Analizując pod kątem przedmiotowej problematyki normy u.z.z.w. należy zwrócić uwagę przede wszystkim na treść art. 2 ust. 1 stanowiącego, że przywołana ustawa pod pojęciem gminy rozumie także związek międzygminny i porozumienie międzygminne.
A zatem ilekroć w ustawie prawodawca użył pojęcia „gmina” należy odnieść to również do związku międzygminnego oraz do gminy, która w drodze porozumienia międzygminnego przejęła realizację zadania własnego innej gminy z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków („gminy przejmującej”).
Zestawiając treść art 2 ust. 1 oraz art. 3 ust 2 u.z.z.w., nie ma zatem wątpliwości, że organem legitymowanym do wydania przedsiębiorstwu zezwolenia na prowadzenie działalności w razie utworzenia przez gminy związku międzygminnego jest wyłącznie zarząd tego związku, zaś w przypadku zawarcia porozumienia międzygminnego organ wykonawczy „gminy przejmującej’. Analogicznie wieloletni plan modernizacji i rozwoju urządzeń zatwierdza przedsiębiorstwu zgromadzenie związku albo rada „gminy przejmującej’.
A co z procedurą taryfową?
Po pierwsze w razie zawarcia porozumienia albo utworzenia związku międzygminnego, cały teren objęty porozumieniem międzygminnym albo teren funkcjonowania związku międzygminnego jest obszarem dla którego składany jest jeden wspólny wniosek taryfowy.
Zatem przedsiębiorstwo nie składa do właściwego RZGW odrębnych wniosków dla poszczególnych gmin tworzących związek, bądź będących stronami porozumienia, ale jeden wspólny wniosek.
Wynika to również z samej treści wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf, określonego w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków, gdzie przedsiębiorstwo obowiązane jest wskazać teren gminy lub gmin dla obszaru których obowiązywać mają taryfy. Tym samym, biorąc pod uwagę brzmienie art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 2 u.z.z.w., w przypadku wspólnego wykonywania zadania przez gminy w formie związku międzygminnego albo porozumienia międzygminnego, przedsiębiorstwo winno wskazać we wniosku odpowiednio teren tego związku albo gminy objęte porozumieniem.
Po drugie w żadnym razie nie oznacza to jednak, że taki wniosek obligatoryjnie zawiera propozycję jednakowych cen i stawek opłat dla odbiorców z całego terenu działania przedsiębiorstwa (uśrednione ceny i stawki opłat).
W takiej sytuacji po prostu granice administracyjne gmin przestają być automatycznymi granicami „obszarów taryfowych”, jak to ma miejsce w sytuacji, gdy jedno przedsiębiorstwo prowadzi działalność na terenie kilku gmin, które nie są powiązane węzłem publicznoprawnych (związkiem albo porozumieniem) i na dla terenu, których przedsiębiorstwo posiada odrębne zezwolenia wydane przez organy wykonawcze (wójtów, burmistrzów, prezydentów) poszczególnych gmin.
Warto jednak zaznaczyć, że jeżeli na terenie poszczególnych gmin tworzących związek albo które łączy porozumienie międzygminne przedsiębiorstwo ponosi różne koszty świadczenia usług (np. związane z pobieranym przez te gminy podatkiem od nieruchomości), to wpływa to na wyodrębnienie grup taryfowych w ramach jednego wspólnego wniosku taryfowego.
W takiej sytuacji choć odbiorcy z całego terenu działania przedsiębiorstwa są objęci jednym wspólnym wnioskiem taryfowym, to ze względu na różne koszty świadczenia usług na terenie poszczególnych gmin, odbiorcy z terenu tych gmin są zakwalifikowani do różnych grup taryfowych.
Taki podział odbiorców na grupy jest konieczny, jeżeli przedsiębiorstwo chce działać w zgodzie z wyrażoną w § 3 ust. 1 lit. c) rozporządzenia taryfowego, zasadą eliminowania subsydiowania skrośnego, a zatem eliminowania sytuacji, w której pokrywa koszty dotyczące jednej z taryfowych grup odbiorców usług przychodami pochodzącymi od innej taryfowej grupy odbiorców usług.
Po trzecie, w razie składania wniosku taryfowego dla obszaru działania związku międzygminnego albo obszaru funkcjonowania porozumienia międzygminnego, właściwie należy rozumieć także normy art. 24b ust. 3 oraz art. 24c ust. 6 u.z.z.w..
W konsekwencji, wniosek taryfowy w takiej sytuacji winien wyraźnie wskazywać, że jest składany dla terenu konkretnych gmin, które w celu wspólnej realizacji zadania publicznego utworzyły związek międzygminny albo zawarły porozumienie międzygminne, zaś stroną w postępowaniu taryfowym przed RZGW jest związek reprezentowany przez zarząd albo „gmina przejmująca” reprezentowana przez jej organ wykonawczy, nie zaś wszystkie gminy tworzące związek albo zawierające porozumienie.
Po czwarte wreszcie, zgodnie z art. 24e ust. 2 u.z.z.w., zatwierdzona przez organ regulacyjny taryfa albo taryfa tymczasowa winna zostać opublikowana na stronie podmiotowej BIP związku międzygminnego albo „gminy przejmującej” i to organy wykonawcze tych podmiotów odpowiadają za jej publikację.
Na zakończenie zasygnalizować wypada, że problematyka realizacji zadania własnego gmin z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków w formie związku międzygminnego albo porozumienia międzygminnego, pełna jest trudnych zagadnień dotyczących innych aspektów niż polityka taryfowa, takich jak choćby możliwości objęcia tą formą współpracy jedynie wyodrębnionej części poszczególnych gmin, przekazania kompetencji wyłącznie w zakresie odpowiednio działalności wodociągowej albo kanalizacyjnej, czy wreszcie aspektów podatkowych wyposażania związku międzygminnego w majątek. W przyszłości na łamach bloga postaramy się do tych kwestii wrócić.
