28 marca br. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (ustawa antykryzysowa). Jeszcze tego samego dnia akt został przekazany do Senatu, który już dzisiaj o godz. 15:00 rozpocznie swoje posiedzenie. Wśród obszernych regulacji składających się na tzw. tarczę antykryzysową, znalazły się również rozwiązania istotne dla bieżącego funkcjonowania przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych.
Pierwsza z projektowanych regulacji dotyczy legalizacji ponownej przyrządów pomiarowych, w tym wodomierzy stanowiących przede wszystkim podstawę rozliczeń za dostarczaną wodę, ale także nierzadko odprowadzane ścieki. Drugie z rozwiązań proponowanych przez autorów nowelizacji, związane jest z obszarem prawa pracy w podmiotach zapewniających funkcjonowanie systemów i obiektów infrastruktury krytycznej.
Legalizacja ponowna wodomierzy
Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków jednoznacznie wskazuje na podmioty odpowiedzialne za nabycie, zainstalowane i utrzymanie wodomierzy głównych. W myśl art. 15 ust. 3 u.z.z.w., są nimi przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach, przyrządy pomiarowe stosowane m.in. przy pobieraniu opłat, podatków i innych należności budżetowych oraz ustalaniu opustów, kar umownych, wynagrodzeń i odszkodowań, a także przy pobieraniu i ustalaniu podobnych należności i świadczeń, i określone w przepisach wydanych na podstawie art. 8 ust. 6 Prawa o miarach, podlegają prawnej kontroli metrologicznej.
Jednym z takich przyrządów, w świetle rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 kwietnia 2017 r. w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli, są właśnie wodomierze.
Jak wskazuje art. 8 ust. 2 pkt 3 Prawa o miarach, prawna kontrola metrologiczna przyrządów pomiarowych wprowadzonych do obrotu lub użytkowania, jest wykonywana przez legalizację ponowną. Dokonuje się jej na wniosek użytkownika lub wykonawcy naprawy lub instalacji przyrządu pomiarowego (art. 8k ust. 1 Prawa o miarach). Przyrząd pomiarowy powinien być zgłoszony do legalizacji ponownej m.in. przed upływem okresu ważności legalizacji pierwotnej, który w przypadku wodomierzy wynosi 5 lat.
Niewątpliwie w przypadku wodomierzy, częstokroć instalowanych wewnątrz budynków, ich demontaż oraz legalizacja ponowna w obecnej sytuacji są co najmniej utrudnione, a przede wszystkim niosą ze sobą ryzyko zdrowotne – tak dla służb przedsiębiorstw, jak i samych właścicieli nieruchomości.
art. 27 u.z.z.w.
1. Ilość wody dostarczonej do nieruchomości ustala się na podstawie wskazania wodomierza głównego, a w przypadku jego braku - w oparciu o przeciętne normy zużycia wody.
(...)
4. Ilość odprowadzonych ścieków ustala się na podstawie wskazań urządzeń pomiarowych.
Pamiętać należy, iż wodomierz pozbawiony ważnej cechy legalizacyjnej traktowany jest tak jakby go nie było, a zatem ewentualne rozliczenie za dostarczoną wodę lub odprowadzane ścieki nastąpić może tylko i wyłącznie w oparciu o przeciętne normy zużycia wody. To niewątpliwie rodzi w praktyce spore komplikacje, zarówno dla przedsiębiorstw oraz odbiorców usług.
Autorzy nowelizacji ustawy antykryzysowej proponują wprowadzenie do Prawa o miarach tzw. przepisów epizodyczny (na czas zagrożenia epidemicznego bądź stanu epidemicznego). Na ich gruncie, dopuszczalne byłoby odroczenie terminu dokonania legalizacji ponownej i zezwolenie na dalsze użytkowanie danego egzemplarza wodomierza. Projektowany art. 26c ust. 1 Prawa o miarach, zakreśla nadto maksymalny okres takiego odroczenia – 6 miesięcy.
Odroczenie i zezwolenie na dalsze użytkowanie nie ma następować z mocy samego prawa. Projekt przepisów określa następujące warunki:
- złożenie wniosku przez podmiot uprawniony do wniosku o dokonanie legalizacji ponownej,
- złożenie przez wnioskodawcę oświadczenia, że od dnia dokonania ostatniej legalizacji nie wprowadzono zmian dotyczących konstrukcji, wykonania i warunków właściwego stosowania przyrządu pomiarowego i że spełnia on wymagania, w szczególności w zakresie charakterystyk metrologicznych oraz że jego dalsze użytkowanie, w ocenie wnioskodawcy, nie stwarza zagrożenia dla wymaganej dokładności pomiarów, a także dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska.
Wyżej wspomniany wniosek oraz oświadczenie składać ma się drogą pisemną lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Odroczenie terminu dokonania legalizacji ponownej i zezwolenie na dalsze użytkowanie następować będzie w drodze decyzji administracyjnej.
Infrastruktura krytyczna
Druga z propozycji związana jest z obszarem prawa praca, a konkretniej rzecz ujmując – czasem pracy m.in. w przedsiębiorstwach wodociągowo-kanalizacyjnych. Autorzy projektu nowelizacji ustawy antykryzysowej proponują w tym zakresie przyznanie pracodawcom szczególnych uprawnień.
Odnosząc się do wspominanych uprawnień, wskazać należy na wstępie, iż projektodawcy przyznają je konkretnej kategorii pracodawców. Wśród nich wymienieni zostali bowiem pracodawcy zatrudniający pracowników w przedsiębiorstwie prowadzącym działalność polegającą na zapewnieniu funkcjonowania systemów i obiektów infrastruktury krytycznej (art. 15x ustawy antykryzysowej). Podmiotami takimi są przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, gdyż zgodnie z art. 3 pkt 2 lit. f) ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, infrastruktura krytyczna obejmuje systemy zaopatrzenia w wodę.
O jakich uprawnieniach mowa? W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracodawca będzie mógł, na czas oznaczony nie dłuższy niż do czasu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii:
- zmienić system lub rozkład czasu pracy pracowników w sposób niezbędny dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji;
- polecić pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji.
Ponadto, pracodawca będzie miał prawo w takiej sytuacji, odmówić udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, w tym urlopu na żądanie, urlopu bezpłatnego oraz innego urlopu, a także przesunąć termin takiego urlopu lub odwołać pracownika z takiego urlopu, jeżeli został on już pracownikowi udzielony (art. 15x ust. 3 pkt 2 ustawy antykryzysowej).
Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne będą przy tym jednak obowiązane zapewnić pracownikowi zakwaterowanie i wyżywienie niezbędne do realizacji przez pracownika jego obowiązków pracowniczych.
Przyznane przedsiębiorstwom jako pracodawcom uprawnienia mają niebagatelne znaczenie z punktu widzenia konieczności zapewnienia ciągłości funkcjonowania infrastruktury. Pamiętać należy bowiem, że systemy i rozkład czasu pracy ustalane są co do zasady w układach zbiorowych pracy lub regulaminach pracy, które podlegają szczególnemu trybowi zmiany.
Podobnie praca w godzinach nadliczbowych ograniczona jest w sposób ściśle określony przepisami Kodeksu pracy. W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ich zakres i wymiar ulegną uelastycznieniu. Przedsiębiorstwa będą uprawnione do polecenia pracownikom pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania infrastruktur.
