6 listopada 2018 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania RODO. Prace nad projektem koordynowanym przez Ministerstwo Cyfryzacji trwały od 2017 r. W ostatecznej wersji przewidziano zmiany w ponad 160 ustawach. Dla przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych interesujące mogą być te dotyczące ustawy z dnia 29 czerwca 1995 roku o statystyce publicznej.
Projekt ustawy przewiduje gruntowną zmianę ustawy o statystyce publicznej, przy czym z punktu widzenia przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych najistotniejsze są przepisy dotyczące nowej instytucji, jaką będą niepubliczne systemy informacyjne.
art. 2 pkt 15 lit. b) ustawy o statystyce publicznej
Przez niepubliczne systemu informacyjne należy rozumieć „systemy zbierania, gromadzenia i przetwarzania informacji prowadzone przez podmioty inne niż organy i podmioty, o których mowa w pkt 13 [przyp. red. systemy informacyjne administracji publicznej], w szczególności podmioty wykonujące działalność w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków i zbiorowego zaopatrzenia w wodę.
Warto zauważyć, że wraz z wprowadzeniem wskazanej instytucji zmianie miałaby ulec również definicja danych statystycznych, która zostałaby poszerzona o dane pochodzące właśnie z niepublicznych systemów informacyjnych.
Ponadto, w projekcie wprost wskazano, że służby statystyki publicznej, a więc w głównej mierze GUS, będą mogły zbierać dane, w tym dane osobowe, pochodzące m.in. z niepublicznych systemów informacyjnych.
Podmioty prowadzące niepubliczne systemy informacyjne, w tym przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, będą zobowiązane do nieodpłatnego przekazywania lub udostępniania służbom statystyki publicznej danych, w szczególności w postaci zbiorów danych z systemów teleinformatycznych, w tym wyników pomiarów, danych monitoringu środowiska, a w przypadku braku takich systemów w innej utrwalonej postaci (np. pisemnej).
W świetle uzasadnienia komentowanego projektu, celem wprowadzenia do porządku prawnego instytucji niepublicznych systemów informacyjnych, a zarazem obciążania przedsiębiorców obowiązkiem przekazywania danych z tych systemów jest m.in. redukcja obciążeń administracyjnych oraz zwiększenie efektywności tworzenia statystyk.
Mając na uwadze wskazane cele projektowanych przepisów postawić należy pytanie o relację tychże celów względem zakresu pozyskanych danych. Samo pojęcie niepublicznych systemów informacyjnych jest zdefiniowane w szeroki sposób, co w praktyce może oznaczać, że dane będą pozyskiwane z najróżniejszych rejestrów, ewidencji lub spisów.
Najistotniejsze jest natomiast to, jakie dane podmioty prowadzące niepubliczne systemy informacyjne będą zobowiązane przekazywać służbom statystycznym. W tym zakresie największe znaczenie będzie miał ustalany corocznie przez Radę Ministrów program badań statystycznych statystyki publicznej, który określa m.in. zakres danych oraz podmioty przekazujące te dane.
Warto przy tym mieć na uwadze, że już w obecnie obowiązującym programie badań statystycznych przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne są zobowiązane do przekazywania służbom statystycznym informacji dotyczących np. infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej.
Powstaje jednak pytanie, czy wraz z ułatwieniem dostępu do danych służbom statystyki publicznej nie dojdzie do zwiększenia zakresu pozyskiwanych danych? Tutaj wątpliwości mogą się pojawiać zwłaszcza w kontekście przekazywania danych stanowiących dane osobowe. Wątpliwościom tym dał wyraz Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (obecnie Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych), który już w 2017 roku sygnalizował Ministrowi Cyfryzacji, że niepokojące jest zobowiązanie podmiotów prowadzących niepubliczne systemy informacyjne do przekazywania lub udostępniania danych służbom statystyki publicznej.
Zdaniem GIODO, wskazane w uzasadnieniu projektu cele takiego działania nie są adekwatne do ilości danych, które będzie mogła pozyskać służba statystki publicznej bez zgody respondenta.
W aktualnym stanie rzeczy, trudno ocenić jak duże obciążenia w zakresie przekazywania danych zostaną finalnie przesunięte na sektor wodociągowo-kanalizacyjny. Projekt czekają bowiem jeszcze prace legislacyjne w Sejmie i Senacie.
