Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne obowiązuje już ponad 9 miesięcy. Rewolucyjne zmiany dokonane przez ustawodawcę w niektórych obszarach regulacji gospodarki wodnej spowodowały powstanie szeregu wątpliwości interpretacyjnych, a co za tym idzie problemów praktycznych. Przedsiębiorstwa dostosowujące się do nowych warunków prawnych napotykają kolejne przeszkody.
Zmianą wywołującą skutki najdalej idące i jak się wydaje nie do końca pożądane przez ustawodawcę jest nowelizacja definicji ścieków. Na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów definicja ścieków obejmowała swym zakresem m.in. wody opadowe lub roztopowe, ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni.
Od powyższego rozwiązania ustawodawca odstąpił w przepisach aktualnie obowiązującego Prawa wodnego, w którym z definicji legalnej pojęcia ścieki wyłączone zostały wody opadowe lub roztopowe. Analogicznej zmiany ustawodawca dokonał w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz Prawie ochrony środowiska.
Umowy i taryfy
Jeszcze na etapie prac legislacyjnych, pierwszym problemem dostrzeżonym przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne była kwestia dopuszczalności przygotowania taryf uwzględniających odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych. Pomijając losy i treść kolejnych projektów rozporządzenia taryfowego (pierwotnie dopuszczających taką możliwość), ostatecznie projektodawcy przyjęli, że wody opadowe lub roztopowe nie będą objęte zakresem taryfy dla zbiorowego odprowadzania ścieków. W efekcie branża stanęła przed problemem dotyczącym sposobu oraz formy ustalania cen za odprowadzane wody opadowe lub roztopowe.
W następnej kolejności, przedsiębiorstwa zmagały się z materią umowną świadczenia usług odprowadzania wód opadowych lub roztopowych. W poprzednim porządku prawnym, odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych jako ścieków odbywało się na podstawie umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków, o której mowa w art. 6 u.z.z.w. Na skutek wprowadzonej zmiany obecnie nie jest możliwe objęcie zakresem tej umowy, usług związanych z odprowadzaniem wód opadowych lub roztopowych. Istnieje zatem potrzeba przygotowania i zawarcia nowych umów.
Podatek od towarów i usług
Obszarem całkowicie niedostrzeżonym przez autorów przepisów Prawa wodnego była problematyka podatkowa. Na skutek nowelizacji definicji ścieków pojawiło się zasadnicze pytanie, czy w przypadku świadczenia usługi odprowadzania wód opadowych lub roztopowych w dalszym ciągu mamy do czynienia ze świadczeniem usług opodatkowanych stawką 8% (tak jak odprowadzanie ścieków) czy może jednak należy takie usługi opodatkować stawką 23%? W świetle stanowiska GUS oraz organów podatkowych, wydaje się, że będzie to nadal stawka 8%, ale niewątpliwie kwestia ta wymaga potwierdzenia indywidualną interpretacją podatkową.
Obowiązek przyłączenia i zamówienia sektorowe
W nowym stanie prawnym, przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne zmagają się także z obowiązkiem przyłączenia do istniejącego systemu sieci kanalizacyjnej podmiotu odprowadzającego wody opadowe lub roztopowe oraz zagadnieniami udzielania zamówień m.in. w zakresie budowy urządzeń służących do odprowadzania wód opadowych lub roztopowych.
W przypadku pierwszego z zasygnalizowanych problemów znowu ujawnia się niefrasobliwość ustawodawcy. Dokonując wykładni literalnej przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach należałoby dojść do wniosku, że brak jest aktualnie obowiązku podłączenia się do sieci kanalizacyjnej służącej do odprowadzania wód opadowych lub roztopowych. Istnieją jednak argumenty przemawiające za tym, że w dalszym ciągu taki obowiązek istnieje (art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).
Odnośnie ostatniego z zasygnalizowanych obszarów, znaczące wątpliwości i problemy pojawiły się na gruncie stosowania właściwego trybu udzielania zamówień publicznych związanych z odprowadzaniem wód opadowych lub roztopowych. Ustawodawca nie wprowadził bowiem zmian w zakresie zamówień sektorowych, które uregulowane są przepisami Prawa zamówień publicznych.
Zamówienia związane z kanalizacją i oczyszczaniem ścieków traktowane są jako zamówienia sektorowe. Powyższe implikuje to, że w przypadku zamówień, których wartość nie przekracza kwoty określonych tzw. rozporządzeniu unijnym (a więc wydanym na podstawie art. 11 ust. 8 p.z.p.), Prawa zamówień publicznych nie stosujemy. W konsekwencji, przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne (jako udzielający zamówień sektorowych), w przypadku zamówień poniżej wartości określonych we wskazanym rozporządzeniu, nie stosowały reżimu p.z.p. i udzielały zamówień w oparciu o wewnętrzne regulaminy udzielania zamówień publicznych.
W obecnie obowiązującym porządku prawnym, powstała tymczasem zasadnicza wątpliwości czy na skutek zmian wynikających z Prawa wodnego, budowa systemu kanalizacji służącego do odprowadzania wód opadowych lub roztopowych jest w dalszym ciągu zamówieniem sektorowym. Czy może biorąc pod uwagę literalne brzmienie przepisów przestała być takim zamówieniem? Zważyć należy, iż zakwalifikowanie danego zamówienia jako sektorowego lub też „zwykłego” związane jest z zastosowaniem odpowiedniego trybu udzielenia zamówienia. Błędna kwalifikacja na etapie organizowania postępowania o udzielenie zamówienia może w przyszłości wywołać negatywne reperkusje dla podmiotu udzielającego takiego zamówienia.
Dokonując wykładni literalnej można byłoby przyjąć, że zamówienia dotyczące wód opadowych lub roztopowych przestały być zamówieniami sektorowymi. Wskazać należy natomiast, że istnieją argumenty przemawiająca za tym, iż w dalszym ciągu mamy do czynienia w rozważanym przypadku z zamówieniem sektorowym.
