Woda prawem nie towarem?

Rząd zapowiada rewolucję w taryfikacji cen wody. Pierwszy metr sześcienny wody ma kosztować złotówkę, kolejne dwa będą miały cenę preferencyjną, ponad tym limitem woda będzie miała cenę „elastyczną”. Najprawdopodobniej czas zatem na taryfy progresywne.

Hasło „woda prawem nie towarem”, brzmi górnolotnie i zapewne spodoba się dużej części społeczeństwa, szkopuł w tym, że niestety to „prawo” też kosztuje.

Przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne dostarczając odbiorcy pierwszy, drugi i trzeci metr sześcienny wody ponosi z tego tytułu koszt dokładnie taki sam, jaki ponosi w związku z dostarczeniem czwartego i każdego kolejnego metra (czyli najczęściej między trzy, a sześć złotych). Ktoś będzie musiał przedsiębiorstwu zrekompensować niedobór przychodów związany z zastosowaniem cen preferencyjnych. Najprawdopodobniej zrobią to pozostali odbiorcy pobierający wodę po cenie „elastycznej”, czyli w głównej mierze przedsiębiorcy, których miesięczne wolumeny poboru wody oczywiście przekraczać będą 3m3. De facto będziemy mieli zatem do czynienia z wprowadzeniem taryf progresywnych (zresztą dopuszczalnych w polskim prawie), tyle tylko, że tym razem warunkowanych całkowicie względami społecznymi.

Taki mechanizm będzie proinflacyjny, a dla przedsiębiorstw wodociągowo – kanalizacyjnych skutki jego wprowadzenia mogą być kłopotliwe.

Po pierwsze tańsze pierwsze trzy metry sześcienne wody mogą skłonić część odbiorców do oszczędzania wody, tak by zmieścić się w preferencyjnych limitach.

Oszczędność wody jest oczywiście zjawiskiem pozytywnym, tyle tylko, że pod kątem ekologii, niekoniecznie zaś ekonomii. Większość kosztów przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjnego to koszty stałe (np. amortyzacja, czy koszty pracy), de facto zupełnie niezależne od wielkości sprzedaży.

Jeżeli odbiory ograniczą wolumen pobieranej wody, a przedsiębiorstwo nie będzie w stanie obniżyć proporcjonalnie swoich kosztów, będzie musiało podnieść cenę wody. Co więcej, zgodnie z u.z.z.w., na potrzeby rozliczeń, ilość ścieków odprowadzanych przez odbiorców jest ustalana jako równa ilości pobieranej przez nich wody. Skoro wraz ze zmniejszeniem wolumenu pobieranej wody automatycznie zmniejszy się wolumen odprowadzanych ścieków, również przy kalkulacji ich ceny zadziała opisany wyżej mechanizm i ceny te wzrosną. I to wzrosną dla wszystkich odbiorców równo, ponieważ rządowa propozycja cen preferencyjnych dotyczy tylko wody.

Po drugie planowana zmiana sposobu pobierania opłat za wodę wymusi na przedsiębiorstwach zupełnie nowy sposób kalkulacji taryf (w oczywisty sposób potrzebna będzie zmiana rozporządzenia taryfowego i tabel kalkulacyjnych stanowiących załącznik do rozporządzenia). Podstawową trudnością będzie antycypowanie zachowań odbiorców i ustalenie jaki ostatecznie będzie wolumen wody, której cena będzie ustalana „elastycznie” tzn. rynkowo.

Po trzecie rodzi się pytanie bardzo przyziemne, ale o ogromnej doniosłości praktycznej. Jeżeli cena preferencyjna ma dotyczyć pierwszych trzem metrów sześciennych na osobę, a umowa o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków zawierana jest dla nieruchomości, kto i na jakiej podstawie będzie weryfikował ile osób faktycznie w danej nieruchomości zamieszkuje i tym samym jaki wolumen dostarczanej do niej wody ma posiadać cenę preferencyjną?

Czekają nas zatem ciekawe czasy. Nowelizacje ustawy branżowej, które jednocześnie wdrożą regulacje Dyrektywy w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, przywrócą samorządom władztwo w zakresie ustalania taryf (z ewentualnym mechanizmem gwarantującym udział Wód Polskich w tym procesie) oraz zagwarantują powszechny dostęp społeczeństwa do wody, to może być nie lada wyzwanie dla branży.