Kolejne zmiany w dochodzeniu roszczeń?

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad kolejnymi zmianami dotyczącymi zasad dochodzenia roszczeń. Po lipcowej nowelizacji m.in. w zakresie terminów przedawnienia, tym razem prace legislacyjne dotyczą zasad postępowania cywilnego.

W lipcu 2018 r. weszła w życie zmiana przepisów Kodeksu cywilnego dotycząca terminów przedawnienia roszczeń. Ogólny, dziesięcioletni termin przedawnienia roszczeń został skrócony do lat sześciu, a nowelizacja wprowadziła w relacjach z konsumentami mechanizm automatycznego (z urzędu) uwzględnienia przez sądy powszechne okoliczności przedawnienia należności. Zmiany te dotknęły także przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, bowiem znacząca część ich klientów to osoby korzystające z usług przedsiębiorstw na cele socjalno-bytowe (czyli właśnie konsumenci w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego).

Tymczasem rząd pracuje już nad kolejnymi zmianami dotyczącymi prawa, modyfikującymi zasady dochodzenia roszczeń względem nielojalnych kontrahentów. Zmiany te wpłyną na wszystkie branże, w tym te w których świadczy się usługi o charakterze powszechnym. Ustawodawca planuje bowiem przywrócić do Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych. Taki tryb procedowania funkcjonował już w polskim porządku prawnym do roku 2012 r. Teraz, z uwagi na chęć przyspieszenia postępowań, Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza ponownie wprowadzić takie rozwiązanie jako procedurę dla prowadzenia sporów pomiędzy przedsiębiorcami.

Wedle opublikowanego na stronach Rządowego Centrum Legislacji projektu ustawy, strony w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych obowiązane będą przy pierwszym piśmie procesowym powołać wszystkie twierdzenia i dowody pod rygorem utraty prawa ich powoływania w dalszym postępowaniu oraz oświadczyć, że powołane zostały wszystkie twierdzenia i dowody. Zasadniczo, spóźnione twierdzenia i dowody na dalszym etapie procesu podlegać będą pominięciu.

Projekt nowelizacji zakłada też przeciwdziałanie przewlekaniu postępowań m.in. poprzez zakaz wytaczania w sprawie powództwa wzajemnego czy ograniczenie możliwości podnoszenia zarzutu tzw. niewłaściwości miejscowej sądu przez pozwanego.

Ponadto, projekt ustawy o zmianie k.p.c. przewiduje novum w postaci umowy dowodowej. Strony sporu będą mogły umówić się o wyłączenie pewnego rodzaju dowodów, w szczególności z zeznań świadków lub z opinii biegłych w sprawie. W przypadku skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, Sąd z urzędu nie dopuści dowodu wyłączonego umową, chyba że będzie zobowiązywał go do tego inny, szczególny przepis prawa.

Spod rygoryzmu postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych będą się mogli wyłączyć mikroprzedsiębiorcy, czyli osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w oparciu o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Procedowana nowelizacja w grudniu 2018 r. została skierowana do Komisji Prawniczej Rządowego Centrum Legislacji. Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawia ustawę o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego jako priorytetową z punktu widzenia resortu. Z tego względu należy spodziewać się, że wejdzie ona w życie w 2019 r.

Jeśli tak się stanie, przy dochodzeniu roszczeń od przedsiębiorców, przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne będą musiały już na pierwszym etapie postępowania sądowego wykazać się najwyższą starannością i profesjonalizmem.