Aport do gminnej spółki wodociągowej bez VAT?

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w nieprawomocnym wciąż wyroku z dnia 21 marca 2024 r. (sygn. akt I SA/Po 821/23) uznał, że wniesienie przez gminę aportu w postaci nieruchomości do spółki należącej do tej gminy nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

W stanie faktycznym sprawy Gmina wystąpiła do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie interpretacji indywidualnej potwierdzającej, że nie jest ona podatnikiem podatku od towarów i usług w odniesieniu do transakcji polegającej na wniesieniu do spółki, w formie aportu, nieruchomości gruntowej.

Spółka, do której aport miałby zostać wniesiony, powstała w wyniku przekształcenia zakładu budżetowego w jednoosobową spółkę skarbu gminy, zaś przedmiotem jej działalności jest zbiorowe zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowe odprowadzanie ścieków.

Gmina przyznała przy tym, że zarówno ona sama jak i spółka są czynnymi, zarejestrowanymi podatnikami podatku VAT. Wskazała wartość aportu oraz poinformowała, że aport przeznaczony zostanie na podwyższenie kapitału zakładowego spółki, a Gmina z tego tytułu otrzyma podwyższenie wartości posiadanych udziałów.

W ocenie Gminy, dokonując opisanego aportu nieruchomości nie będzie dla tej transakcji występowała jako podatnik podatku od towarów i usług, gdyż w tym szczególnym przypadku realizuje swoje zadania statutowe związane z zaopatrzeniem w wodę mieszkańców gminy realizowane w celu wykonania obowiązków konstytucyjnych i ustawowych organu władzy publicznej. Ponadto w relacji ze spółką, wnosząc wkład rzeczowy, Gmina nie wykonuje czynności charakterystycznej dla obrotu gospodarczego i czynności dostępnej wszystkim podmiotom.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację indywidualną, w której uznał stanowisko Gminy za nieprawidłowe.
Jego zdaniem, planowane przez Gminę wniesienie aportu, będzie stanowiło czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, a Gmina wnosząc niepieniężny aport będzie działać jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.t.u., a nie jako organ władzy publicznej i w konsekwencji nie będzie mogła skorzystać w tym zakresie z wyłączenia, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ww. ustawy. Tym samym, transakcja zbycia działki w drodze aportu będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Dokonując wykładni przepisu art. 15 ust. 6 u.p.t.u., Dyrektor KIS rozgraniczył sferę imperium, która jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od towarów i usług od sfery dominium, w której stosownie do wskazanych wyżej przepisów, organy powinny być traktowane jak podatnicy tego podatku. Zdaniem organu skarbowego, podatnikiem podatku od towarów i usług jest więc również organ władzy publicznej, jeżeli w stosunku do określonej czynności lub transakcji zachowuje się jak podmiot gospodarczy. Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Dyrektora KIS, w przypadku transakcji wniesienia aportu do spółki, wyczerpane zostają przesłanki do uznania tej czynności za podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. w związku z art. 7 ust. 1 tej ustawy – transakcja zbycia nieruchomości w drodze aportu, będzie niewątpliwie czynnością cywilnoprawną (nie zaś publicznoprawną). Jak bowiem wynika z opisu sprawy wniesienie aportem do spółki nieruchomości zostanie rozliczone w formie podwyższenia kapitału zakładowego spółki. Gmina będąca udziałowcem spółki z tego tytułu otrzyma podwyższenie wartości udziałów.
Gmina zaskarżyła przedmiotową decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, który uznał skargę za zasadną.

Zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie należało uznać za uzasadnione stanowisko Gminy, że za pośrednictwem spółki wykonuje ona swoje zadania własne w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym, art. 9 ust. 1 i 3 tejże ustawy oraz art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej. WSA doszedł do wniosku, że skoro Gmina za pośrednictwem spółki wykonuje zadania własne w postaci zbiorowego zaopatrywania w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, to nie może być uznana za podatnika podatku od towarów i usług zgodnie z art. 15 ust. 6 u.p.t.u. Gminę ze spółką nie łączy bowiem umowa o powierzeniu wykonania zadań. Wykonywanie działalności przez spółkę jest całkowicie podporządkowane Gminie, jako jej właścicielowi. Wniesienie aportu do spółki nie miało na celu jej dokapitalizowania, lecz związane było w realizacją zadania własnego z art. 7 ust. 1 pkt 3 u.s.g.

Powyższy wyrok uznać należy za precedensowy, co dodatkowo nakazuje cierpliwie poczekać na przyszłe rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego (Dyrektor KIS złożył skargę kasacyjną w dniu 10 maja 2024 r.).